Een baken in coronatijd
Pianist Bert van den Brink over de Alternatieve Kerstnacht met flamenco-gitarist Eric Vaarzon Morel
door Machiel Coehorst
‘Ik heb eerder een online optreden met Eric gedaan. Dat was wel bijzonder. Om te beginnen omdat ik na het eerste nummer geen applaus kreeg, maar het meest wonderlijke was dat ik een microfoon in mijn handen kreeg en opeens ook de presentator van de avond werd. Dat was heel leuk hoor, maar normaal gesproken praat je tegen mensen die voor je zitten. Nu voelde het alsof ik radiopresentator was, zo van: ‘Radio 4, de VPRO’ haha.‘
MUSICUS DIE ONAFHANKELIJK VAN HET PUBLIEK SPEELT
De sfeer is natuurlijk ook niet te vergelijken …
‘Ja, dat klopt. Maar ik ben wel een musicus die onafhankelijk van het publiek speelt. Ik vind het ook prima om in een studio te spelen. Het is heel fijn dat er mensen in de zaal zitten en ik doe het ook zeker voor hen, maar ik word niet helemaal euforisch als ik hoor dat de zaal vol zit. Ik word meer gestimuleerd door het moment dat het echt moet gebeuren. Gisteren speelde ik bijvoorbeeld nog mee bij Wende’s Caleidoscoop, en dan gaat het echt van 3,2,1 en gaan! Vrij directief dus, speel of ik schiet.’
SPONTANITEIT EN IMPROVISATIE SPELEN EEN GROTE ROL
Eric en jij spelen heel andere muziek. Waarin vinden jullie elkaar?
‘Ik ben meer een allrounder en denk vooral vanuit de jazz. Eric is van de flamenco. Wat we gemeen hebben is dat we het gewoon laten gebeuren op het podium, spontaniteit en improvisatie spelen een grote rol. De stukken liggen vast, maar er is veel ruimte om een andere kant op te gaan. Uiteindelijk komen we wel weer terug bij de oorspronkelijke vorm. Eric speelt altijd vanuit de forward motion: er moet altijd iets gebeuren onder moeders paraplu. Saaiheid is voor hem geen optie. Ik ben misschien iets minder karakteristiek en speel vaak in dienst van anderen, maar ik ga die uitdaging wel graag aan met hem.’
Is de piano wel een geschikt instrument om flamenco te spelen?
‘Dat is een goede vraag. De piano heeft van zichzelf niet veel identiteit. Als je luistert naar pianomuziek van Mozart, Beethoven en Schubert hoor je stukken die ook met een orkest gespeeld hadden kunnen worden. De piano wordt voor het eerst een autonoom instrument bij Chopin en later Ravel en Debussy. Pas toen werd er voor het eerst voor piano geschreven. Spaanse componisten zijn dat ook gaan doen, zoals Granados. Maar als ik heel eerlijk ben, hoor ik in flamenco die voor piano is geschreven vooral muziek voor een geïmiteerde gitaar. De flamenco is gemaakt op de fysieke mogelijkheden van de gitaar. Je kunt het wel nadoen op piano, maar dat is het toch nooit helemaal. Daar komt nog bij dat de piano veel te hard klinkt voor flamenco. Met microfoons kun je dat nog een beetje opheffen, maar het blijft behelpen.’
IK LAAT ME GRAAG VERRASSEN
Wat gaan jullie zoal spelen tijdens de kerstnacht?
‘Dat weet ik nog niet, maar ik kan me zo voorstellen dat we een paar nummers van Eric zullen doen en dat we ons laten inspireren door de gedachte van dat moment. Dat kan in de vorm van improvisatie zijn, of een gedicht. Misschien gaan we wel zelf zingen. En er zullen vast een paar kerstliederen voorbij komen. Er zijn ook hele mooie Spaanse kerstliedjes waar flamencogitaristen zo kunnen instappen. Ik laat me graag verrassen.’
BAKEN IN CORONATIJD
‘Een baken in coronatijd’, is dat een goede omschrijving voor jullie online optreden?
‘Ja, dat vind ik wel mooi. Als musicus kun je mensen ontroeren. Muziek ontroert mij ook. Het gaat voorbij woorden en andere zintuiglijke waarnemingen. Je komt direct op de bodem van emotie. Als kijkers en luisteraars van ons optreden zie ik mensen voor me die een beetje een saaie kerstavond hebben. Ze zitten alleen op hun kamertje, er is niemand op bezoek en het is eigenlijk niet zo leuk. Mensen die gewoon genieten en onze muziek voor de gezelligheid aanzetten: ook prima natuurlijk. Maar ik zie vooral mensen voor me die ik net noemde. Voor hen speel ik die nacht. Of je dan vrolijke muziek speelt of niet, dat maakt niet uit. Je raakt ze toch wel. Het wordt een soort monoloog in overdenkende vorm denk ik, die op iedereen gericht kan zijn.’
Zou je niet liever thuiszitten op kerstavond?
‘Misschien wel, maar ik doe het allebei. Het is ook heel fijn om met elkaar iets te doen wat sfeervol en gezellig is, een verlenging van wat je thuis doet. En ik ga ook snel weer naar huis, want de volgende dag moet ik om tien uur spelen in een kerk in Ophemert. Misschien is er nog net tijd voor een glaasje glühwein.’
Het Alternatieve Kerstnachtconcert is te zien op vrijdag 24 december 2021 om 23 u